Αιώνιος Δοξασμός του εμποροράφτη, που έμαθε να κεντά με τις Σιφνέικες νότες – Μνήμη του λαουτιέρη Λευτέρη Εμμ. Λουκατάρη | άρθρο του Γεώργιου Νικ. Θεοδώρου

---

Σίφνος, Δευτέρα 1^η Μαρτίου 2021

Αιώνιος Δοξασμός του εμποροράφτη, που έμαθε να κεντά με τις Σιφνέικες νότες.
Μνήμη του λαουτιέρη Λευτέρη Εμμ. Λουκατάρη

Του ανηψιού του, Γιώργου Νίκου Θεοδώρου.
“Κάθε μουσική, που περνά στην ψυχή μας, είναι μιά καταφρόνηση του θανάτου” (Οδυσσέας Ελύτης)

1] Γίνεται όλο και πιο φανερό ότι έχουν μεταλλαχτεί οι όροι και οι θεσμικές λειτουργίες του ανθρώπινου βίου στο νησί μας. Λίγα χρόνια πριν η ανθρώπινη ύπαρξη λειτουργούσε ως συνύπαρξη μέσα στο πεδίο των σχέσεων οικογένειας-γειτονιάς-ενορίας-χωριού-κοινότητας. Σήμερα επιβιώνει πρωταρχικά με θωράκιση του εγώ, μέσα από απρόσωπες σχέσεις ακοινώνητου άγχους. Η δυναμική του σήμερα είναι η προτεραιότητα του ατομοκεντρικού εντυπωσιασμού και της εγωϊστικής σπουδαιοφάνειας, ως γενικευμένος τρόπος της Σιφνέικης βιοτής.

Η Σιφνιοσύνη των Γονέων μας είναι άλλος πολιτισμός, έξω από τα αφελή ιδεολογήματα του νομικισμού και ηθικισμού. Οι διαπιστώσεις αυτές δεν σημαίνουν ότι σήμερα δεν μπορούμε να εστιάζομε σε αναζήτηση ελπίδας στις δυνατότητες και στις προοπτικές μας.

2] Η θέση που παίρνει στην Ιστορία ένας καλλιτέχνης ή δημιουργός δεν κρίνεται από εφήμερα τεχνάσματα συγκυριακής καπατσοσύνης, αλλά από τη συμβολή στην κοινωνική συνοχή του τόπου του, καθώς και από τη συμμετοχή στην ανάγκη για ποιότητα ζωής. Ο Λευτέρης Λουκατάρης, χωρίς τον κομπασμό του ξεχωριστού, προσέφερε επί -6- δεκαετίες μιάν αξιοσημείωτη πνοή χαράς στο Σιφνέικο σύμπαν. Υπήρξε ουσιαστικός καλλιτέχνης, διότι ήξερε να συλλέγει ήχους, ερεθίσματα και συναισθήματα:αυτά που απέδιδε με τη δεξιοτεχνία του.

Δεν θαμπώθηκε από τίποτα το ξενόφερτο. Έμεινε αυθεντικός και ατόφιος. Κράτησε το μουσικό ήθος στο σωστό ύψος. Και σωστό ύψος είναι το δικό μας, το καθαρά Σιφνέικο. Εμείς σήμερα επεμβαίνομε παντού αλόγιστα, κι αυτό το ονομάζομε εξέλιξη-ανάπτυξη-πρόοδο. Κούνια που μάς κούναγε….!

3] Ο θείος μου, ο Λευτέρης Λουκατάρης, βίωνε τη χαρά των ανθρωπίνων σχέσεων. Επικοινωνούσε, μετέδιδε ζωντάνια και σφρίγος.  Ήξερε να μοιράζεται απλόχερα την ίδια χαρά που πήγαζε από μέσα του. Τόν συνέπαιρνε η γιορτινή χαρά, γιαυτό χαιρόταν να μοιράζεται την αγαλλίαση του κεφιού, ήταν «όξω καρδιά»!  Ίσως τα λόγια αυτά σήμερα να ηχούν κενά, ίσως δεν μάς αγγίζουν κάν.

Παίζοντας το λαούτο του και τραγουδώντας ‘’με χίλιες γλώσσες’’, πρωτοστατούσε στην ιερή απόλαυση του Σιφνέικου γλεντιού, στην ιερή ευχαρίστηση να μοιράζεται το κέφι του. Η χαρά που πολλαπλασιάζεται, βλασταίνει, ανθίζει, καρποφορεί την Αγάπη. Κι όλα τα σημαντικά που συνέχουν τον κόσμο, όπως όλα τα σπουδαία της Σιφνέικης βιοτής, είναι κατορθώματα κυρίως της Αγάπης.

Τα «ποιητικά» και οι αυτοσχεδιασμοί του αποτελούσαν μία από τις πιο δυνατές απολαύσεις της παρέας. Έβρισκαν πολυάριθμο ακροατήριο, στο οποίο χάριζε μόνο συγκινήσεις:τρυφερότητα, κατανόηση, ενσυναίσθηση. Έχει καίρια σημασία τα ουσιώδη να επισημαίνονται : Το μοίρασμα της χαράς με τους συνανθρώπους μας δεν είναι συνταγή, είναι κατόρθωμα. Κι ακόμα : Το να συντηρούμε την άποψη ότι συνεχίζομε τα πατροπαράδοτα με το πρόσχημα της [δήθεν] Παράδοσης, είναι σκέτη απάτη.

4] Ο λαουτιέρης Λευτέρης Λουκατάρης πετύχαινε μιάν ανυπέρβλητη σύνδεση προσώπου-οργανοπαίχτη-μουσικής-λόγου-τόπου. Είναι ο Λευτέρης Λουκατάρης, που δεν μοιάζει με κανέναν άλλο. Είναι ο ιδιαίτερος ρυθμός της μελωδικής του πενιάς, είναι η εκρηκτική παρουσία του:μουσικοποιητική-αφηγηματική-κινητική. Κι είναι το νησί μας, με τα ξεχωριστά μουσικοχορευτικά ιδιώματα,  που τού καθόριζε όλα αυτά και που τά συνδύαζε αυθεντικά.

Μέσα από άπλετο δόσιμο στο ρυθμό και στην τεχνική του, μέσα στη χαρά και στη χάρη του, δεν διασκέδαζε τον κόσμο, αλλά συνδιασκέδαζε με τον κόσμο.  Ό,τι έπαιζε, τό κεντούσε και τό ζούσε, ήταν σαν να τό δημιουργούσε ο ίδιος εκείνη τη στιγμή. Κάθε σκοπό και κάθε τραγούδι, συνεχώς τά αναγεννούσε. Κρατούσε το μέτρο και το ρυθμό με άφθαστο λυρισμό, και όχι μόνο στους γλυκόχυμους Σιφνέικους ερωτικούς σκοπούς, όχι μόνο στα ευτράπελα-σατυρικά-πειραχτικά «ποιητικά» της κορύφωσης του κεφιού.

5] Ίσως να μην γινόταν αλλιώς, εφόσον όλη η οικογένειά του είναι ξεχειλισμένη από μελωδικότητα, πλημμυρισμένη από γνήσιους Σιφνέικους ήχους και ρυθμούς. Πατέρας, αδελφός, συμπέθερος, γιός, δύο εγγόνια, ανήψια, όλοι άξιοι οργανοπαίχτες και δεξιοτέχνες του Σιφνέικου τακιμιού. Και με όλη την οικογένεια, από τη σύζυγό του, την αγαπητή μας Κατερίνα Λουκατάρη, μέχρι και τα τέσσερα παιδιά του:δύο κορίτσια και δύο αγόρια, τα εγγόνια και δισέγγονα, όλοι πρωτοχορευτές του Σιφνέικου παραδοσιακού χορού.

6] Ο ρυθμός της Σιφνέικης μουσικής παράδοσης, μέσα από τη δεξιοτεχνία του Λευτέρη Λουκατάρη, βρήκε την πιο μελωδική φωνή. Γιαυτό και σήμερα λαλεί ακόμα. Ιδιαίτερα, η παρουσία του τακιμιού «Μουγάδης-Λευτέρης» αναπάλλει το χρόνο, ανατρέποντας την έκπτωση και ανασταίνοντας τις χαρές της ζωής. Η λυρικότητα του τακιμιού αυτού, η γλυκύτητα και η αρμονία παραμένουν άφθαστες. Τόσο ο Αντώνης Κόμης, όσο και ο Λευτέρης Λουκατάρης, πρόσθεσαν δικές τους νότες και «γυρίσματα», χωρίς να αλλοιώνουν τα γνήσια Σιφνέικα ακούσματα. Εδώ έγκειται η μεγαλοσύνη τους. Επίσης και οι δύο, ως τακίμι πλέον, πετύχαιναν να προσαρμόζουν το κούρδισμα και το παίξιμό τους στους ρυθμούς και στα «τσακίσματα» ονομαστών χορευτών, κυρίως όταν αφήνονταν πάνω στο κέφι στα «Σιφνέικα τσαλιμάκια» ή στα «Σιφνέικα σκέρτσα», με όλη την επιδεξιότητα, τις φιγούρες και τα καμώματά τους.

Εδώ αξίζει να προσθέσομε την ύψιστη τιμή, που επιφύλαξε στο τακίμι «Μουγάδη-Λευτέρη», ποια άλλη; Βεβαίως η αλησμόνητη Σιφνιά μουσικοπαιδαγωγός μας και παραγωγός, Φραγκίσκη Ψαχαροπούλου-Καρόρη, που ανέλαβε να τους παρουσιάσει στο κοινό της πρωτεύουσας, και μάλιστα στο «Παλλάς», το Μάρτιο του 1990. Ποιός  θα τό πίστευε, ο Μουγάδης κι ο Λευτέρης, στη σκηνή του «Παλλάς»!!! Και όμως, γέμισαν το θέατρο, καταχειροκροτήθηκαν και αποθεώθηκαν σε μια βραδιά, όλη Σίφνο γεμάτη, που μόνο η «Αγία Φραγκίσκη» μας μπορούσε να κάνει πραγματικότητα!!!

7] Οφείλομε εδώ να σημειώσομε δύο παρατηρήσεις : Α)Απουσιάζει σήμερα η ρωμαλέα ατμόσφαιρα παράδοσης,  αυτή που ανέδειξε τη Σιφνέικη μουσική σε ξεχωριστό είδος στο νησιώτικο στερέωμα και τής προσέδωσε το καθαρότατο Σιφνέικη ύφος, μέσα από την τόλμη του λαϊκού πνεύματος. Β)Ωστόσο, είναι ευοίωνο ότι στο νησί μας σήμερα δημιουργούνε άξιοι συνεχιστές  της Σιφνέικης μουσικής παράδοσης.  Το σημαντικότερο όλων είναι ότι η νέα γενιά τήν αντιμετωπίζει με πολλή λαχτάρα και ζήλο, με χαβέσι όπως τό λέμε Σιφνέικα.

8] Το επάγγελμα του εμποροράφτη, που αναφέρομε στον τίτλο του αφιερώματος, είναι η πρώτη επαγγελματική απασχόληση του αείμνηστου Λευτέρη Λουκατάρη, που γραφόταν και στην πρώτη του ταυτότητα ως πολίτης.

Τα παραπάνω είναι όσα με συντομία μπορέσαμε να συμπτύξομε, σεβόμενοι τον περιορισμένο χώρο της φιλόξενης εφημερίδας μας. Γιαυτό και ο τρόπος γραφής είναι αποσπασματικός. Όλα όσα αξίζουν στην προσφορά του λαουτιέρη Λ. Λουκατάρη στο Σιφνέικο κόσμο, καθώς και σε όλους τους Σιφνιούς οργανοπαίχτες, βιολατζήδες και λαουτιέρηδες, τά αποσιωπούμε προς το παρόν, διότι αποτελούν μέρος ενός ευρύτερου αφιερώματος στους Σιφνιούς πρωταγωνιστές της μουσικοτραγουδιστικής μας παράδοσης, ελπίζομε σύντομα.

---

Ο Ανηψιός σου,
Γεώργιος Νικ. Θεοδώρου

---

Σίφνος, Δευτέρα | 1^η Μαρτίου 2021

---