ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΝΤ. ΧΡΥΣΟΓΕΛΟΣ [1780 – 1857] ~ Μέγας Διδάσκαλος του Ελληνικού Γένους | άρθρο του Γεώργιου Νικ. Θεοδώρου

---

απεστ. 22-04-2021

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΝΤ. ΧΡΥΣΟΓΕΛΟΣ [1780 – 1857]
Μέγας Διδάσκαλος του Ελληνικού Γένους

1780 ~ Γεννιέται στον Αρτεμώνα, απέναντι από την ενοριακή εκκλησιά του Αγίου Σπυρίδωνα, όπου εφημέριος είναι ο πατέρας του, παπα-Αντώνης  Χρυσόγελος.

1786 – 1808 ~ Σπουδές στη Σίφνο, στην Πατμιάδα Εκκλησιαστική Σχολή, στη Χίο, ίσως και στην Κωνσταντινούπολη. Δάσκαλοί του, ο Χρύσανθος και ο Μισαήλ της Πάτμου και ο Αθανάσιος ο Πάριος, Σιφνιός από μητέρα, και ανακηρυγμένος Άγιος της Χριστιανικής πίστης.

1808 – 1821 ~ Διευθυντής της Σχολής του Παναγίου Τάφου στο Κάστρο, την οποία αναλαμβάνει ως Σχολάρχης σε ηλικία -28- ετών. Αλληλοδιδακτική μέθοδος διδασκαλίας.

4 Μαρτίου 1819 ~ Στα χρόνια της Διοίκησής της από το Διδάσκαλο Νικόλαο Χρυσόγελο, η Σχολή του Παναγίου Τάφου φτάνει σε τόσο μεγάλη ακμή, ώστε ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε΄, ο Ιερομάρτυρας και Εθνομάρτυρας, σε επιστολή του της 4^ης Μαρτίου 1819 προς τους προκρίτους του Κοινού της Σίφνου και προς τους Επιτρόπους του Παιδευτηρίου του Αρχιπελάγους, γράφει : «Χαίρομεν, πληροφορούμενοι την καλήν διοίκησιν και αρμονίαν του εν τη Πατρίδι σας, χάριτι θεία, ακμάζοντος Ελληνομουσείου, την φιλοπονίαν και ευδοκίμησιν τού εν αυτή διδάσκοντος ελλογιμωτάτου Κυρ-Νικολάου, και την επίδοσιν των διδασκομένων»!

8 Οκτωβρίου 1820 ~ Προκήρυξη του Αλέξανδρου Υψηλάντη προς τον ίδιο το Χρυσόγελο για να γίνει μέλος της Φιλικής Εταιρίας, αφού έχει προηγηθεί η μύησή του στη Σίφνο από τον Ιωάννη Λειμβαίο ή τον Δημήτρη Θέμελη.

1820-1828 ~ Πατριωτικός και Εκκλησιαστικός Ρήτορας. Σιφνεγέρτης-Κυκλαδεγέρτης-Εθνεγέρτης. Αρχηγός του Ιερού Αγώνα στη Σίφνο. Αντιδράσεις από τους ολιγαρχικούς και τους προύχοντες του νησιού μας, που τις αντιμετωπίζει επιτυχώς.

16 Απριλίου 1821 ~ Υψώνει τη Σημαία της Επανάστασης στη Σχολή της Σίφνου, κηρύσσει το νησί επαναστατημένο και ξεκινά με -150- Σιφνιούς, οι περισσότεροι μαθητές του, για την Πελοπόνησο, με το «μπρίκι»  ‘’Προφήτης Ηλίας’’ του Καστριανού καπετάνιου Δημ. Κώστα.

24 Απριλίου 1821 ~ Αποβιβάζεται στην Ύδρα με τους -150- Σιφνιούς πολεμιστές κι από κεί στο Μοριά.

1^η Μαΐου 1821 ~ Άλλοι -150- Σιφνιοί αγωνιστές αποβιβάζονται  στα πολεμικά πεδία της Πελοπονήσου [Τριπολιτσά-Δερβενάκια-Μάχη Δραγατσανίου] και οι ναυτικοί κατανέμονται  στα πολεμικά σκάφη του Αιγαίου  Πελάγους.

8 Ιουνίου 1821 ~ Ο Δημήτρης Υψηλάντης ορίζεται Αρχηγός του Αγώνα και ο Ν. Χρυσόγελος Β’ Γραμματέας του, προσφέροντας στην Επανάσταση όλες τις πνευματικές, σωματικές και οικονομικές του δυνάμεις.

16 Απριλίου 1822 ~ Ο εμπορικός στόλος της Σίφνου αποτελείται από -9- πλοία, που με την πειθώ του Ν.Χρυσόγελου και του καπετάν-Δημ.Κώστα,  μετατρέπονται σε πολεμικά με -2- κανόνια και τίθενται στην εξυπηρέτηση του Αγώνα. Οι Σιφνιοί πρόκριτοι, σε έγγραφό τους προς τους εφόρους της Ύδρας, χαρακτηρίζουν τον Ελληνικό στόλο ως «Θεοφρούρητο στόλο».

1821-1831 ~ Συμμετέχει ως Παραστάτης Σίφνου και Κυκλάδων,  και ως Πληρεξούσιος Αιγαίου, σε όλες τις Εθνοσυνελεύσεις, καθώς και στις συσκέψεις του «Βουλευτικού» για τον καθορισμό του Πολιτεύματος.

1821-1829 ~ Αρχηγική μορφή της «Εσωτερικής Κυβέρνησης των Νήσων Αιγαίου Πελάγους» και της «Διευθυντικής Επιτροπής Αιγαίου Πελάγους».

3 Απριλίου 1827 ~ Ο Νικ. Χρυσόγελος πρωτοστατεί στην Γ΄ Εθνική Συνέλευση της Τροιζήνας, που εκλέγει Κυβερνήτη της Ελλάδας τον Ιωάννη Καποδίστρια. Ο Χρυσόγελος, ως φλογερός πατριώτης, εκφωνεί πολυσήμαντο λόγο υπέρ του Κυβερνήτη, ο οποίος φτάνει στην Ελλάδα στις 7 Ιανουαρίου 1828. Στις 28 Ιανουαρίου 1828 γίνεται η επίσημη εγκαθίδρυση της Κυβέρνησής του.

1828 – 30 Απριλίου 1832 ~ Πρώτος Υπουργός Παιδείας και Εκκλησιαστικών. Θεμελιωτής της Δημοτικής Εκπαίδευσης. Τέσσερα χρόνια καθημερινής συνεργασίας με τον Ιω. Καποδίστρια και αδιάλειπτης κυβερνητικής συνύπαρξης. Ανέγερση πολλών Σχολικών κτηρίων.

1829 ~ Ως νομομαθής, αναλαμβάνει προσωρινά και το Υπουργείο Δικαιοσύνης.

1832 ~ Μετά τη δολοφονία του Κυβερνήτη, στις 27 Σεπτεμβρίου 1831, επιστρέφει στη Σίφνο, όπου διδάσκει ως άμισθος Διδάσκαλος στη Σχολή του Παναγίου Τάφου. Κορυφώνεται η προσφορά στο νησί του με ακάματη, ανιδιοτελή δράση. Εκλέγεται  Δήμαρχος Σίφνου, χωρίς να λαμβάνει αποζημίωση ή «αντιμισθία».

1845 ~ Ορκίζεται Γερουσιαστής.

Δεκέμβριος 1849 – Ιούλιος 1850 ~ Υπουργοποιείται για τελευταία φορά με δεύτερη θητεία στο Υπουργείο Παιδείας και Εκκλησιαστικών, επί κυβέρνησης Κριεζή. Σημαντικότατη επιτυχία του: Το Οικουμενικό Πατριαρχείο εκδίδει το «Συνοδικό Τόμο Αναγνώρισης του Αυτοκεφάλου της Εκκλησίας της Ελλάδας».

Ιούλιος 1850 – Σεπτέμβριος 1857 ~ Από τις 29 Ιουλίου 1850 ιδιωτεύει στη Σίφνο, μέχρι το θάνατό του στα Εξάμπελα, στις 17 Σεπτεμβρίου 1857. Αναγνωρίζεται ως η σπουδαιότερη εκπαιδευτική προσωπικότητα του 19ου αιώνα για όλο τον Ελληνισμό.

---

Γεώργιος Νικ. Θεοδώρου

---

Μαρμάρα Πουλάτης, Παρασκευή Α΄ Χαιρετισμών | 19^η Μαρτίου 2021

---